TUZ GÖLÜNDEN ALTIN ÇIKTI

Ülkemiz konumu itibariyle dünyanın en güzel şartlarına sahiptir. Yer altı ve yer üstü zenginliklerinin çeşitliliği en fazla olan yer bizim yaşadığımız topraklardır. Nereye baksanız ayrı bir zenginlik vardır. Bu zenginlikler sadece güzellik boyutunda değil ekonomik olarak da bizi dünyanın en önemlisi yapıyor. Bu kadar zengin kaynakları olan bir coğrafya da yaşıyoruz ama bunları yeterince biliyor muyuz ve değerlendiriyor muyuz? Hepimizin cevabının hayır olduğunu biliyorum. Bugüne dek çok farklı madenler hakkında en önemli kaynak olan ülkemizde madenlerden değil bir canlı ve bu canlıdan elde edilen ekonomik değeri yüksek bir maddeden bahsedeceğiz. Tabiri caizse yanı başımızda altın yatağı kadar değerli olan bir kaynak var. Bu da Tuz Gölünde doğal olarak bulunuyor.

Tuz gölü, değerini yeterince anlayamadığımız ve üzerinde çalışmalar yapmadığımız konum olarak ülkemizin kalbinde bulunan talihsiz bir doğal kaynağımızdır. Onu sadece Tuz gibi ekonomik değeri çok az olan maddeler elde etmek için kullanıyoruz. Yakın zamanda ise sağlık açısından öneminin gündeme gelmesiyle tuz sağlık turizminde de  kullanımına başlandı. Bütün bunlar onun asıl ekonomik değerini hala ortaya çıkardığımız anlamına gelmiyor. Dünya üzerinde ABD, İsrail, Avustralya, İspanya gibi sayılı ülkeler de yapay koşullarda üretilen ve piyasa değeri gerçekten yüksek olan bir madde var. İsmi beta karoten. Adı  pek duyulmasa da o yaşamımızın bir parçasıdır. Öyle kısır bir alanda değil insan vücudundan tutunda gıdaları renklendirmeye varıncaya, ilaç yapımından tutunda kozmetiğe kadar çok geniş bir alanda kullanılmaktadır. Peki, bunun Tuz Gölüyle ne ilgisi var dediğinizi duyar gibiyim. Evet, ilgisi var. Tuz Gölüne gidenler bilir,göl özellikle yazın sıcak aylarda kan gölünü anımsatan bir renge bürünür. İşte bu rengi almasına sebep olan canlı Dunaliela salina dır. Alglerin bir ortamda aşırı şekilde çoğalması olayına algal bloom denir. Bu doğal bir süreçtir. Sığ bölgelerde suyun azalmasına bağlı olarak tuzluluk artar. Artan tuzluluk oranı ile Dunaliella salinaların yoğunluğu da artar. Zannedildiği gibi ölümden kaynaklanan kan kızıllığı diye bir şey olmadığı gibi aksine kırmızılığın olduğu yerde daha fazla Dunaliella salina yaşadığı anlamına gelir. Bu alg türü çok çeşitli alanlarda kullanılmakta ve ekonomik olarak öneme sahiptir. Bizim asıl üzerinde duracağımız beta karoten içeriğidir. Tuz Gölünde doğal yaşam koşullarında yaşayan bu alg türü beta karoten maddesi açısından zengindir. Özellikle Avustralya da devasa yapay havuzlarda bu alg türü yetiştiriliyor ve beta karoten üretilerek dünya piyasasına sunuluyor. Beta karoten, ülkemize dışarıdan satın alınarak getiriliyor.

Beta karotenin oldukça geniş yelpazede kullanım alanı bulunmaktadır. Özellikle insan sağlığı açısından vazgeçilmez bir öneme sahiptir. İnsan vücudunun ihtiyacı olan A vitaminini bu maddenin vücutta dönüştürülmesi yoluyla karşılıyor. İnsan vücudunda özellikle göz ve cilt sağlığı için olmazsa olmaz olan A vitamini, büyüme ve gelişme, kemik ve diş oluşumu, vücudun savunma sistemi başta olmak üzere vücutta çoğu yaşamsal faaliyetler için gereklidir. Özellikle eksik alınması sağlık sorunlarına yol açtığı bilinmektedir. Bunun yanında gıda boyası olarak kullanılmaktadır. Sarıdan turuncuya kadar olan renklerin elde edilmesinde önemli bir madde olarak geçer. Buda piyasadaki tükettiğimiz çoğu şeyin renklendirilmesinde beta karotenin kullanıldığı anlamına geliyor. Tabi ABD sentetik üretilen beta karotenin fiyat olarak ucuz olması tercih sebebi iken yapılan araştırmalarda kanser riskini artırdığını da ortaya koymuştur. Bu yüzden her zaman doğal olan değerlidir. Tıp alanında kullanımına bakacak olursak özelikle provitamin A etkisi nedeniyle A vitamini eksikliğinde takviye amaçlı kullanılırken, antioksidan etkisi sayesinde kanserlerin oluşumunu engellemesi mümkün olmaktadır. Bunun yanında kalp damar sistemi üzerine de çeşitli yollardan olumlu etkileri vardır. Cilt koruyucu olarak özellikle tıp alnında olduğu kadar kozmetik sektörü gibi büyük bir alanda çok fazlasıyla da kullanılmaktadır. Kilo vermek için hazırlanan yiyecekler içinde de özellikle bu maddeyi görmekteyiz ve bu ekonomik değerini daha da artırmaktadır. İlaç endüstrisinde tedavi ve takviye amaçlı üretim açısından da vazgeçilmez bir öneme haizdir.

Bu kadar geniş alanda kullanımı olan ve kilogram fiyatı 1200-2000 dolar arasında değişen beta karotenin yanı başımızda tuz gölünde doğal ortamında en sağlıklı şekilde bulunması ama bizim bundan faydalanmamız gerçekten üzerine gidilmesi gereken bir konu. Aksaray Üniversitesi Biyoteknoloji ve Moleküler Biyoloji Bölüm Başkanı Doç.Murat Kaya Hoca bu konuda yakın zamanda birçok çalışmalar yapmış ve oradaki alg türlerini incelemiş. Tuz gölünden tuz elde etmek için onca tesis kurulurken piyasa değeri tuzun yüzlerce kat üstünde olan beta karoten elde edilmesi konusunda gelişme kaydedilmemiş olması gerçekten üzücü bir durum. Özellikle dünya üzerinde doğal kaynak olarak hemen hemen hiç bulunmayan yapay koşullarda daha fazla masraf yapılarak üretilen bir alg türünün yanı başımızda doğal koşullarında çoğalıyor olması, bizim bunu ülke ve dünya piyasasına süremiyor olmamız büyük gaflet başka ne olabilir ki?

 

Sağlıklı, mutlu ve ağrısız günler dileğimle…