Aksaray'da efsaneleşen Piri Mehmet Paşa kimdir?

Son zamanlarda ismi Parklara, işyerlerine, battı çıktıya ve okullara ismi verilen Piri Mehmet Paşa kimdir? Neden bu isme Belediye Başkanı Haluk Şahin Yazgı bu kadar önem veriyor ve yaptığı üç tane projeye ismini vererek Silolar bölgesine yapılan bütün projelerde bu muhterem zatın isimleri verildi. Eskiden sadece bir okulumuzun adı olan Piri Mehmet Paşa ismi artık Aksaray’da efsaneleşti. Paşacık mahallesinde ara sokakta bir türbe ismi olarak bildiğimiz bir isim olarak hatırlıyorduk.

     Geçtiğimiz günlerde makas yoluna giderken yolun kapalı olduğunu gördüm. Arka sokakatan dolanıp aracımı bir yere park ettim. Burada ne yapıyorlar diye merakımı gidermeye çalıştım. Baktım Belediye araç ve gereçleri türbenin arkasındaki bazı istimlak edilen evleri yıkıyormuş.

    Mevcut yeni yapı türbenin arkasında evlerin arasına sıkışmış Piri Mehmet Paşa tarihi türbesi harabe şekilde ortaya çıkmış. Aksaray Belediye Başkanı Sayın Haluk Şahin Yazgı burasının tadilat projesini onaylatarak tadilata başlanacakmış. Bu kadar önem ve değer verilen bu muhterem zat Aksaray’lı ve sülalesi Aksaray’da. O zaman bu mübarek zat nasıl bir kişi döneminde hangi görevlerde bulunmuş, niçin sahip çıkılıyor anlatayım.

     Yavuz ve Kanunî zamanında vezîr-i âzamlık yapmış olan Osmanlı devlet adamı. Meşhur âlimlerden Aksaray’lı Cemâleddin. Yani tam bir Aksaray evladı Meh-med Efendi’nin torunu ve Celâleddin Mehmed Efendi’nin oğludur. Ailesinin Amasya’ya göçürülmesi, tahsilini orada yapmasına vesile oldu. Amasya mahkeme-i şer’ iyye. kâtipliği ilk vazifesiydi. Zamanla başkâtip oldu. Şehzâde Bâyezîd’in maiyyeti arasına girdi.

     Daha sonra Şehzâde’nin tahta geçmesi üzerine İstanbul’a, geldi. Silivri, Sofya, Serez ve Galata kadılıklarında bulundu. Kazâ tarîkinde en son vazifesi olan Fâtih imâreti müte-velliliğinden sonra mâliye kalemine intisâb etti. Hazine ve Anadolu defterdarı oldu. Rumeli başdefterdârı vazifesiyle Çaldıran Meydan Muharebesi’ne katıldı. Beklenmeden hemen hücuma geçilmesi husûsundaki isâbetli görüşleriyle Yavuz Sultan Selim Hân’ın dikkatini çekti.

      Padişah, O’nun görüşlerini işitince: “İşte yegane rey sahibi bir adam, yazık ki, vezir olmamış” diyerek takdirlerini dile getirmişti. Zafer sonrasında ikinci vezir Dukakinzâde Ahmed Paşa ile birlikte Tebriz’in zabtı ve muhafazasıyle görevlendirildi. Bu seferden dönüşünde üçüncü vezir oldu. Amasya’daki yeniçeri isyânı neticesinde vezâretten alındı. Üç gün sonra tekrar vezarete iade edildi.

     Piri Mehmet Paşa; Bir Osmanlı sadrazamıdır (? – Silivri 1532). Gelin kısaca Piri Mehmet Paşa hangi görevlerde bulunmuş bunu özetleyelim.

     Medrese öğrenimi gördükten sonra mahkeme başkâtipliği yaptı. Sofya, Silivri, Siroz (Serez) ve Galata kadılıklarında bulunduktan sonra İstanbul’da Fatih İmareti mütevvellisi oldu. Yavuz Sultan Selim’ in Çaldıran Seferi’nde iaşe ve menzil görevlerinde yararlılık gösterdi. Çaldıran Zaferi’nden sonra, ikinci vezir Dukakinzade Ahmet Paşa ile birlikte Tebriz’in ele geçirilmesi ve korunmasıyla görevlendirildi (Ağustos 1514); Yavuz Sultan Selim Mısır Seferi’ne çıkarken, onu İstanbul Muhafızı olarak görevlendirdi (1516). Sadrazam Yunus Paşa öldürülünce yerine atandı (1518), Yavuz Sultan Selim‘in ölümüne kadar bu görevde kaldı; Kanuni Sultan Süleyman‘a da yaklaşık üç yıl sadrazamlık yaptı; 1523’te görevinden alınarak emekli edildi (1523). Silivri’deki çiftliğine çekilerek padişahla ilişkisini ve yakınlığını sürdürdüğü için Makbul İbrahim Paşa tarafından Edirne kadısı olan oğluna zehirletilerek öldürüldü. İstanbul’da cami, medrese, mescit ve tekke; Silivri’de cami, medrese, imaret, zaviye ve okul gibi eserleri ve ayrıca “Remzi” mahlası ile yazdığı şiirleri vardır.

      Görüldüğü üzere Osmanlıda büyük hizmetler yapmış bir kişinin Aksara’lı olduğunu çoğumuz bilmiyoruz. Umarım neden bu kadar değer verildiğini şimdi anlamış oluruz.