Varlık Fonu Nedir? Var mı Eder, Yok mu Eder?

Son günlerde bir varlık fonu dolaşıp duruyor tüm haberlerde… Haberlerde dolaşmasının yanı sıra tüm halkın dilinde… Bilen de konuşuyor, bilmeyende Milli Piyango ve at yarışlarından sonra, Ziraat Bankası, BOTAŞ, Borsa İstanbul, Halk Bank ve THY nin de aralarında bulunduğu bazı dev kuruluşlar varlık fonuna devrolundu. Varlık fonu 3 ay süre ile Savunma sanayi destekleme fonunun da 3 milyarlık kaynağını da kullanabilecek. Bu haberi duyan halk bir anda çokda aşina olmadıkları bir oluşumu anlamaya çalışıyor. Tabi ki her zaman olduğu gibi sosyal medya hesaplarında asıllı asılsız bir çok yorum, hazır şablonlara yazılmış, halkın kafasına kazınmaya yönelik yapılmış bir çok eleştiri. Muhalif kanada göre bu bir kontrolsüzlüğe kapı açma. Hatta maaş hesaplarının bile tehlikede olduğunu düşünenler var! Artık Türkiye’ de Türk çayı bile bulamayacağımızı iddia edenler! Halk bu söylemler karşısında neye uğradığını şaırdı. Kimse araştırma zahmeti göstermiyor. Nedir bu varlık fonu, hangi ülkeler de var, hangi amaçlarla kurulur, nasıl işler, var mı eder, yok mu eder?

Fonun kuruluşundaki maksat; Başbakanlığa bağlı, ana faaliyet konusu fonların kurulması ve yönetimi olan, sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temini, stratejik ve büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek için Türkiye varlık fonu ve bu fona bağlı alt fonlar kurmak, yönetmek… Bir varlık fonu kurulabilmesi için her şeyden önce bir varlık ya da kamu elinde oluşmuş  gelir fazlalığı gerekmekte! Demek ki var mış!

Hangi Ülkeler de örnekleri var; Dünya genelinde 40  dan fazla ülkede 80 kadar varlık fonu bulunmakta. Bir yada birden fazla emtia ya dayalı fonlar bu fonların bir çeşididir. Körfez ülkelerinin kurdukları fonlar ise tipik örnekler arasındadır. Bu fonların çoğu ihraç edilen petrolden sağlanan gelirlerle oluşturulur. Norveç’ in kurduğu emeklilik fonu da benzer şekilde Kuzey denizinden elde edilen petrol gelirinin yarattığı bütçe fazlasını gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlıyor.  Bizde son günler de gelecek kuşaklar için sözü de sanırım buradan geliyor.

Bir diğer çeşidi ise; bir emtiaya dayalı olmayan fonlar. Bu fonlar ise ya dış ticaret fazlaları ile yada emeklilik fonlarında biriken paralarla oluşuyor. Belli başlı örnekleri Çin, Kore ve Hong Kong gibi ülkelerin kurdukları varlık fonları. ABD ‘ nin her iki örneğe de giren bir den fazla varlık fonu bulunuyor.

Gelelim Türkiye’ de kurulan Varlık Fonuna : Kimilerine göre ‘’ hükümetin sıfırı tükettiğinin resmi’’ kimilerine göre ise ‘’ dev projelere daha kolay finansman sağlamak demek, yarınlarımızın teminatı’’ Bilinen tek gerçek ise bu fonların başında en az 5 kişiden oluşan bir yönetim kurulu olduğu, tabi bu kişilerin ekonomi, finans, hukuk, maliye ve bankacılık alanlarının en az birinde 5 yıldan az olmamak üzere tecrube sahibi olması… Kuruluş sermayesi 50 milyon lira, fonu ise bağımsız denetçiler denetleyecek, tamamen kontrolsüzlük söz konusu olmamakla birlikte, Sayıştay eli çekildikten sonra bağımsız denetçiler ile bu işin ne kadar yürüyeceği merak konusu.  Varlık fonu ve o fona ait kurulacak şirketler, Türkiye Varlık Fonu ve bünyesinde kurulacak alt fonların bir önceki yıla ait mali tabloları ile faaliyetleri her yıl Ekim ayında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından Başbakanlık tarafından gönderilen denetim raporları üzerinden görüşülerek denetlenecek. Kurulacak şirket ve alt fonlar Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olacak! Fonun faaliyetleri KDV den istisna tutulacak. Bu da ayrı bir tartışma konusu olacak gibi. Fon her türlü mali kaynağını, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasında veya Maliye Bakanlığı ile ilgili bakanın müşterek teklifi ve Başbakanın onayıyla belirlenecek esaslar dahilinde Türkiye’ de yerleşik bankalar nezdinde kendi adına açtıracağı hesapta toplayacak. Tabi burada bir anlaşılmayanda  başkanlık sistemi gelirse bura da yer alan ‘’ başbakan’’ ibaresinin BAŞKAN olarak mı değiştirileceği.

Kısaca demek isterdim lakin bu mevzu çok kısaca anlatılacak ve de anlaşılacak gibi değil. Şimdilik bu kadarını anladık lakin fonun ismi gibi varlık mı getireceği, yoksa var olanı da mı yok edeceği önümüzdeki yıllarda yaşayarak göreceğimiz kısmı.

                                                              Derya ÖZABA

                                     Hoşça Kalın, Hayattan Hoşnut Kalın..